१८ ऑक्टोबर २०२५ रोजी महाराष्ट्र शासनाने अतिवृष्टीग्रस्त शेतकऱ्यांसाठी रब्बी हंगामाच्या पार्श्वभूमीवर एक महत्त्वाची आर्थिक मदत योजना जाहीर केली. या योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना प्रति हेक्टर ₹१०,००० अनुदान दिले जाणार आहे, जे रब्बी हंगामातील बियाणे, खते आणि पुनर्लागवडीसाठी वापरता येईल.
अनुदानाचे उद्दिष्ट
गेल्या काही आठवड्यांत झालेल्या अतिवृष्टीमुळे खरीप हंगामात मोठ्या प्रमाणावर नुकसान झाले आहे. अनेक शेतकऱ्यांचे पीक पूर्णतः नष्ट झाले असून, रब्बी हंगामासाठी त्यांच्याकडे आर्थिक स्रोत उपलब्ध नाहीत. हे अनुदान शेतकऱ्यांना पुन्हा शेतीत उभं राहण्यासाठी मदत करणार आहे.
अनुदानाची रक्कम आणि मर्यादा
- प्रति हेक्टर ₹१०,००० अनुदान
- अधिकतम ३ हेक्टरपर्यंत अनुदान लागू
- अनुदानाचा वापर बियाणे, खते, औषधे आणि पुनर्लागवडीसाठी करता येईल
अनुदान प्रक्रिया
शेतकऱ्यांनी ‘महा कृषी’ पोर्टलवर नोंदणी करावी लागेल. जिल्हा प्रशासनाच्या माध्यमातून पंचनामे केले जातील. पात्र शेतकऱ्यांना DBT प्रणालीद्वारे थेट खात्यात अनुदान जमा होईल.
राजकीय प्रतिक्रिया
मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांनी सांगितले, “शेतकऱ्यांना रब्बी हंगामात अडचण येऊ नये म्हणून हे अनुदान जाहीर केले आहे. हे केवळ नुकसानभरपाई नाही, तर पुनर्बांधणीसाठीचा आधार आहे.”
शेतकऱ्यांचे अनुभव
“खरीपात आमचं पीक गेलं, आता रब्बी हंगामात पुन्हा लागवड करायची आहे. हे अनुदान वेळेवर मिळालं तर आम्ही पुन्हा उभं राहू,” असे सांगली जिल्ह्यातील एका शेतकऱ्याने सांगितले.
रब्बी हंगाम अनुदानासाठी अर्ज प्रक्रिया
शेतकऱ्यांना हेक्टरी ₹१०,००० अनुदान मिळवण्यासाठी ‘महा कृषी’ पोर्टलवर नोंदणी करणे आवश्यक आहे. ही प्रक्रिया पूर्णपणे ऑनलाइन असून, खाली दिलेल्या स्टेप्सनुसार फॉर्म भरता येतो:
१. पोर्टलवर लॉगिन करा
- वेबसाइट: mahadbt.maharashtra.gov.in
- शेतकरी लॉगिन निवडा
- आधार क्रमांक आणि OTP द्वारे लॉगिन करा
२. e-KYC पूर्ण करा
- आधार आधारित ओळख पडताळणी आवश्यक आहे
- बायोमेट्रिक किंवा OTP द्वारे e-KYC पूर्ण करा
- KYC केल्याशिवाय DBT अनुदान मिळणार नाही
३. अर्ज फॉर्म भरा
- ‘शेतकरी अनुदान योजना’ विभागात जा
- ‘रब्बी हंगाम पुनर्लागवड अनुदान’ योजना निवडा
- पिकाचे तपशील, क्षेत्रफळ, बँक खाते क्रमांक, IFSC कोड भरावा
- पंचनाम्याचा क्रमांक (e-Panchanama ID) टाका
४. आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करा
- आधार कार्ड
- ७/१२ उतारा
- बँक पासबुक झेरॉक्स
- पंचनाम्याची प्रत (जिल्हा प्रशासनाकडून मिळालेली)
५. अर्ज सबमिट करा
- सर्व माहिती तपासून ‘सबमिट’ बटन क्लिक करा
- अर्ज क्रमांक मिळेल—त्याची नोंद ठेवा
- पेमेंट स्टेटस पोर्टलवर किंवा SMS द्वारे तपासता येईल
६. अर्जाची स्थिती तपासा
- ‘माझे अर्ज’ विभागात जाऊन स्थिती तपासा
- DBT पेमेंट झाल्यावर बँक खात्यात रक्कम जमा होईल
NGO आणि संस्थात्मक मदत
- BAIF: बियाणे आणि तांत्रिक मार्गदर्शन
- Reliance Foundation: चारा आणि पाणी पुरवठा
- KVK: माती परीक्षण आणि रब्बी पिकांचे प्रशिक्षण
तांत्रिक अडचणी
- पोर्टलवर नोंदणी करताना अडचणी
- पंचनामे प्रक्रियेत विलंब
- शेतकऱ्यांना माहिती अभाव
तालुका व अनुदान रक्कम टेबल
| तालुका | अनुदान रक्कम (प्रति हेक्टर) | लागू क्षेत्र |
|---|---|---|
| सोलापूर | ₹१०,००० | २,८५० हेक्टर |
| लातूर | ₹१०,००० | १,९२० हेक्टर |
| उस्मानाबाद | ₹१०,००० | २,४०० हेक्टर |
| सांगली | ₹१०,००० | १,७५० हेक्टर |
निष्कर्ष
रब्बी हंगामासाठी जाहीर केलेले ₹१०,००० प्रति हेक्टर अनुदान हे शेतकऱ्यांसाठी एक महत्त्वाचे पाऊल आहे. हे अनुदान केवळ आर्थिक मदत नाही, तर शेतकऱ्यांच्या आत्मविश्वासाचे पुनर्निर्माण आहे. शासनाने वेळेवर अंमलबजावणी केली, तर हे पॅकेज शेतकऱ्यांच्या पुनर्बांधणीसाठी निर्णायक ठरेल.
